Prezentacja „Szklane życiorysy. Polskie projektantki szkła (1945–
2020)” i towarzyszący jej katalog stanowią jakże naturalną
kontynuację badań naukowych i ambitne przedsięwzięcie muzealne
dr Barbary Banaś. Przyzwyczaiła ona już nas do tego, że z godną
najwyższego uznania konsekwencją zapełnia białe plamy historii
powojennego polskiego szklanego designu. Opisywała już wszak
m.in. New Look, a także działalność Ludwika Kiczury, Zbigniewa
Horbowego, Zygmunta Buksowicza i jego katowickiego „Steatytu”,
dokonania Jerzego Słuczan-Orkusza oraz Eryki Trzewik-Drost
i Jana Sylwestra Drosta. Także i tym razem jej uwaga skoncentrowana
jest na najważniejszych i najwybitniejszych osobowościach
polskiego wzornictwa drugiej połowy XX wieku i początków
obecnego stulecia. Tym razem są to „szklarki”, dotychczas często
zapomniane, pomijane i nieobecne w naszej historii sztuki. Chociaż
opis ich twórczości obejmuje selektywnie wybrany wątek historii
polskiego wzornictwa, to pozwala – jak deklaruje dr Barbara Banaś
w niniejszej publikacji – „przywrócić pamięć i wiedzę o wielu
znakomitych osobowościach, interesujących projektach, które są
z jednej strony wizualnym znakiem rozpoznawczym danej dekady,
z drugiej zaś — co okazało się z perspektywy lat — dobrym, ponadczasowym wzorem użytkowym”.
Wystawa jest przeglądem zarówno „masowych” osiągnięć
wzorniczych projektantek zatrudnionych w polskich hutach szkła
lub współpracujących z nimi, jak i kreacji o charakterze unikatowym
poszczególnych artystek szkła. Jest próbą zwrócenia
uwagi na niekwestionowaną „sprawczość” i ogromnie ważną rolę
wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych (wcześniej znanej pod
nazwą Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych), która już
w latach 50. XX wieku stała się jedyną w kraju placówką kształcącą przyszłych projektantów i artystów szkła. Wśród nich także kobiet, tak często pozostających w cieniu mężczyzn, którym przypadały funkcje kierownicze w zespołach projektanckich i którzy mieli zawsze większe wsparcie ze strony otoczenia oraz decydentów polskiego przemysłu szklarskiego drugiej połowy XX wieku i wszelkiego typu urzędów. To upomnienie się o projektantki i artystki jest zatem pewnego rodzaju zadośćuczynieniem wobec nich, a także względem historii sztuki szkła. Na tym zasadza się niekwestionowany sukces i wręcz pionierski walor poczynań naukowych oraz wystawienniczych dr Barbary Banaś.
Wystawę oraz towarzyszący jej katalog oczywiście należy traktować jako rodzaj prologu do dalszych badań historii polskiego wzornictwa szkła drugiej połowy XX wieku i pierwszych dwu dekad XXI wieku. Temat ten wymaga bowiem ciągle jeszcze intensywnych poszukiwań, eksploracji zachowanych dzieł, żmudnych kwerend archiwalnych i podejmowania prób dotarcia do twórców i świadków tamtej epoki. Jednak ten jakże ważny pierwszy krok już został zrobiony.
Stąd z ogromną satysfakcją polecam lekturę tego oto katalogu. Nie mam bowiem najmniejszej wątpliwości, że stanie się on lekturą obowiązkową dla wszystkich, którzy znajdują przyjemność w obcowaniu z polskim szkłem, którzy pragną je poznawać, adorować, a także kolekcjonować.

                                         Piotr Oszczanowski
                                         Dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu