Barokowi herosi. Wrocławskie rzeźby Johanna Georga Urbansky’ego z lat 20. XVIII w.

„W artystycznej panoramie nowożytnej sztuki Wrocławia trudno
znaleźć tak znaczącą, a jednocześnie wyrazistą postać, jak Johann
Georg Urbansky (ok. 1675 – po 1738). Ten wybitny barokowy rzeźbiarz,
Czech z pochodzenia, należy bowiem do grupy twórców,
którzy za sprawą swoich znamienitych kreacji artystycznych pozostawili
w stolicy Śląska trwały ślad. Rzeźbiarz, wykształcony
w renomowanym warsztacie Brokoffów w Pradze, zdradzający
upodobanie do sztuki Italii oraz podziw dla twórczości Gian
Lorenza Berniniego, wybrał Wrocław na miejsce swojego życia
i działalności zawodowej. Tutaj żył i intensywnie pracował przez
blisko 30 lat, z początku tworząc tylko dla wysokich urzędników
Kościoła katolickiego i wrocławskiej katedry, lecz z czasem także
dla licznych innych świątyń tego wyznania w mieście, a wreszcie
też – gdy powszechnie uznany został jego talent – dla protestanckiego
zleceniodawcy. Rzeźbiąc w jakże trudnym tworzywie, jakim
był kamień, mistrzostwo swojej sztuki osiągnął jednak w rzeźbie
drewnianej. Na przygotowanej przez nas wystawie „Barokowi herosi”
prezentowane są dwa najwartościowsze dzieła artysty, które
powstały w najlepszym dla niego trzecim dziesięcioleciu XVIII w.
Zarówno prospekt organowy kościoła św. Marii Magdaleny we
Wrocławiu, jak i zespół rzeźb Ojców Kościoła Zachodniego z katedry
wrocławskiej zasługują na miano wybitnych kreacji sztuki
wrocławskiego baroku.
Zamysł prezentacji właśnie tych rzeźb Urbansky’ego wynika także
z faktu, iż doświadczyły one niezwykle burzliwych losów w czasie
ostatniej wojny oraz w okresie bezpośrednio po niej następującym.
Dlatego też dopiero teraz, po 80 latach, możemy zobaczyć ponownie
we Wrocławiu skompletowane zespoły jego prac z kościoła
św. Marii Magdaleny oraz z archikatedry św. Jana Chrzciciela.
W wypadku realizacji Urbansky’ego ze świątyni magdaleńskiej
pokaz jest wzbogacony o odnalezione ostatnimi czasy fragmenty
dekoracji rzeźbiarskiej i ornamentalnej prospektu organowego.
Z kolei grupa rzeźb Ojców Kościoła scalona została z ich podzielonych
„elementów” znajdujących się przez ostatnie dziesięciolecia
w katedrze wrocławskiej i w kościele św. Marcina Biskupa w Stężycy.
Tym sposobem przywróciliśmy tym rzeźbom pierwotny sens
i kształt. Odtworzyliśmy dawno zapomniane formy i treści, odzyskaliśmy
piękno tych ponadczasowych kreacji.
Przypomnieliśmy zarazem, że proces przemieszczenia dzieł sztuki,
zmiany miejsca ich przechowywania i ekspozycji nadal musi
być jakże ważnym tematem naszych badań. W nich trzeba jednak
wykazywać się skrajną odpowiedzialnością oraz swoistą delikat8
nością w zrozumieniu wszystkich argumentów i racji każdej ze
stron – zarówno byłych, jak i obecnych właścicieli oraz opiekunów
tych dzieł. Tylko w ten sposób jesteśmy w stanie zrozumieć te jakże
trudne, szczególnie burzliwe i pełne niepewności lata powojenne.
Był to bowiem czas, kiedy niewątpliwie cenniejsze było – bo
być musiało – ratowanie życia ludzi niż opieka nad zabytkami.
Natomiast już samo zabezpieczenie dzieł sztuki czy też ich przemieszczenie jakże często decydowało o ich przetrwaniu. I dzięki
temu możemy je dzisiaj podziwiać. Nie znaczy to jednak, że teraz
na tym powinniśmy poprzestać i nie podejmować dyskusji zarówno
o historii, jak i przyszłości tych zabytków. Taka debata jest niezbędna
i wszystkim potrzebna. I do tej kwestii również odnosi się
nasza wystawa.[...]”

 Piotr Oszczanowski
 Dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu